Najbardziej inspirujący ludzie świata cz. 4

Nowy rok na blogu rozpoczynamy od dawki inspiracji. Kolejna część cyklu o inspirujących nas ludziach to pięć nazwisk ze świata nauki i techniki. Łączy ich to, że zaprojektowali, wynaleźli lub odkryli teorie, pierwiastki lub wynalazki ważne dla historii swoich dyscyplin. Zatem zaczynamy.

 

Albert Einstein

Albert Einstein urodził się 14 marca 1879r w Ulm w Niemczech, jako syn Hermanna i Pauliny Einstein. Jego ojciec handlował pierzynami dopóki, jego brat nie zaproponował mu wspólnego interesu w Monachium(Firma z instalacjami gazowymi i wodno- kanalizacyjnymi). Cała rodzina przeniosła się tam w 1881r. 18 listopada urodziła się Maria, jedyna siostra Einsteina.

Pierwszy raz zetknął się z nauką w wieku lat pięciu kiedy ojciec pokazał mu kompas. Działanie tego urządzenia wywarło na nim głębokie i trwałe wrażenie. W tym czasie Einstein uczył się w domu. Jego matka, była muzykiem w wieku lat sześciu zaczęła uczyć go gry na skrzypcach. Lekcje gry pobierał do trzynastego roku życia. Później skrzypce stały się jego odskocznią.

Od 1886r uczęszcza do szkoły powszechnej, gdzie jest jednym z najlepszych uczniów. Od 1888r uczęszczał do katolickiego gimnazjum Lutipolda w Monachium, jednak gdy firma Einsteinów zaczęła podupadać to pomimo że początkowo został w Monachium po upływie pół roku wypisał się ze szkoły i dołączył do rodziny w Mediolanie. W październiku 1895r przystąpił do egzaminu wstępnego na ETHZ, które oblał ze względu na słabe wyniki z przedmiotów humanistycznych. Dodać należy, że otrzymał na przystąpienie do niego specjalne pozwolenie(był dwa lata za młody). Za radą dyrektora tej uczelni spędził rok w Aarau w Szwajcarii, gdzie we wrześniu 1896r zdał maturę. W tym samym roku, najprawdopodobniej w celu uniknięcia służby wojskowej lub w akcie protestu przeciw niemieckim nastrojom militarnym, zrzekł się niemieckiego obywatelstwa. Przystąpił ponownie do egzaminu wstępnego na politechnikę w Zurichu, który tym razem zdał. W trakcie studiów poznał swoją pierwszą żonę Milevę Marić. W lipcu 1900 roku Einstein przystąpił do egzaminów końcowych, które w odróżnieniu od żony zdał. Wtedy też opublikował swoją pierwszą pracę naukową dotyczącą zjawiska włoskowatości.

Po zakończeniu studiów poszukuje pracy jako asystent wykładowcy jednak pracę znajduję dopiero w maju 1901r jako zastępca nauczyciela w szkole średniej. W lutym 1902r wyjeżdża do Berna, gdzie ma dostać pracę w Szwajcarskim Urzędzie Patentowym. W czerwcu został zatrudniony na okres próbny a trzy miesiące później przyjęty na stałe. 6 stycznia 1903r bierze ślub z Milevą, z którą ma dwóch synów.

Przełomowym rokiem dla kariery Einsteina jest rok 1905. Jest to rok w którym napisał on kilka prac w dziedzinie fizyki, bardzo istotnych dla rozwoju tej nauki. Wprowadził on wtedy nową teorię (Szczególna teoria względności Einstein’a). Einstein wyjaśnił zaobserwowany przez Philipa Lenarda w 1888 r. efekt fotoelektryczny. 20. Sierpnia przedstawia swoją rozprawę doktorską na Uniwersytecie w Zurichu. W 1907 roku sformułował swoją zasadę równoważności, która stała się przyczynkiem do późniejszej ogólnej teorii względności Einsteina (opublikowanej w 1916r). W 1908 r. zostaje Privatdozentem na Uniwersytecie w Bernie. W 1909r został profesorem nadzwyczajnym fizyki teoretycznej na Uniwersytecie w Zurichu. W latach 1911-12 otrzymał wiele ofert zatrudnienia z różnych Uniwersytetów w Europie, jednak wiosną 1913r, znużony pracą dydaktyczną, został członkiem Niemieckiego Towarzystwa Nauk, oraz profesorem na Uniwersytecie Berlińskim z prawem(nie obowiązkiem) do prowadzenia wykładów. W 1915 roku zastępuję Maxa Plancka jako przewodniczący Niemieckiego Towarzystwa Fizycznego. Wtedy też powstaję jak napisałem najważniejsza z prac Einsteina czyli Ogólna Teoria Względności, potwierdzona raportami Arthura Eddingtona.

Za wyjaśnienie efektu fotoelektrycznego uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki w 1921r. Nominowany był do niej corocznie w latach 1910-1922 z wyłączeniem 1911 i 1915 roku. Lata 20 XX w. to seria podróży Einsteina po świecie- m.in. do USA, Palestyny, Brazylii czy Urugwaju.

W 1933 roku ostatecznie emigruje do USA, gdzie piastuje różne funkcję naukowe między innymi w Princeton. W 1935 r. uzyskał wraz z rodziną wizy imigracyjne, wracając z podróży na Bermudy. W 1939r razem z dwoma przyjaciółmi pisze list do Prezydenta USA F. D. Roosevelta, w którym wyrażają zaniepokojenie możliwością wytworzenia przez Niemców bomby atomowej. Prezydent w odpowiedzi powołał radę, która miała się zająć tym problemem. Nie jest prawdą, że list Einsteina miał się przyczynić do zawiązania Projektu Manhattan (Amerykańskim projekcie budowy bomby atomowej). 1 października 1940r. został zaprzysiężony jako obywatel USA. Ostatni okres życia Einsteina to bezowocne starania odnalezienia teorii wielkiej unifikacji. Albert Einstein zmarł 18 kwietnia 1955r Jest do dziś jednym z najwybitniejszych fizyków teoretycznych. Nadano mu wiele doktoratów honoris causa na różnych uczelniach, oraz tytuł honorowego rektora Uniwersytetu Hebrajskiego.

 

Charles Darwin

Charles Robert Darwin urodził się 12 lutego 1809 r w Shrewsbury w Wielkiej Brytanii, jako piąte z sześciorga dzieci. Jego ojcem był lekarz i finansista Robert Darwin, matką była jego żona Susannah.

Swoją edukację rozpoczął w 1817r, kiedy to zaczął uczęszczać do szkoły prowadzonej przez kaznodzieję unitariańskiego. Wtedy wykazywał zainteresowanie historią naturalną i kolekcjonerstwem. Od 1818r rozpoczyna naukę w publicznej szkole z internatem – Shrawsbury School. Lato 1825 r spędził pomagając swojemu ojcu jako lekarz praktykant. Następnie w październiku rozpoczął naukę na Uniwersytecie Edynburskim. Zaniedbał studia lekarskie, co denerwowało jego ojca, który wysłał syna do Christ’s Collage w Cambridge, gdzie po uzyskaniu licencjatu miał rozpocząć karierę duchownego anglikańskiego.

Darwin rozpoczął studia w 1828r. Za sprawą swojego kuzyna popada w modną w tamtym okresie fascynację chrząszczami. Staje się ich kolekcjonerem. W tym okresie poznaje czołowych przyrodników Wlk. Brytanii. Gdy zbliżały się egzaminy skoncentrował się na nauce. Skończył studia z dziesiątą lokatą na swoim roku (178 osób).

W Cambridge pozostał do 1831r. Studiował wtedy Natural Theology Paleya(ulubiony autor w trakcie jego studiów). W swoim dziele Paley starał się przez działania natury udowodnić istnienie Boga. Poza tym czytał najnowsze publikację m.in. Johna Herschela czy Aleksandra Humboldta.

Po powrocie do domu zastał tam list od jednego ze swoich profesorów, który zaproponował go jako odpowiedniego przyrodnika na wyprawę kapitana Roberta FitzRoya, której celem było sporządzenie map wybrzeża Ameryki Południowej. Jego ojciec był przeciwny wyprawie syna, którą uznał za stratę czasu i pieniędzy (Darwin miał sam pokryć koszty uczestnictwa), ale po namowach swojego szwagra zgodził się na wyprawę. Zaczęła się ona z opóźnieniem i trwała, zgodnie z planami FitzRoya pięć lat. W trakcie wyprawy większość czasu Darwin spędzał na lądzie, prowadząc badania, natomiast HMS Beagle robił mapy wybrzeży Ameryki Płd.

Gdy powrócił z wyprawy był już sławny w kręgach naukowych, za sprawą tego samego nauczyciela, który „wysłał” go na nią. Wysłał on bowiem list do przyrodników broszurę z listami Darwina dot. geologii Po odwiedzeniu swoich krewnych w domu pojechał do Cambridge, gdzie spotkał Hanslowem (w/w nauczyciel) zaproponował mu zatrudnienie przyrodników do skatalogowania jego zbiorów. Ojciec zapewnił mu pieniądze na bycie niezależnym finansowo naukowcem. W połowie grudnia 1836r Darwin przeprowadza się do Cambridge. Tam spotyka Charlesa Lyella . Wtedy też napisał swój pierwszy artykuł, który po namowie Lyella odczytał 4 stycznia 1837r na posiedzeniu Londyńskiego Towarzystwa Geologicznego. Na początku marca tego roku Darwin przeprowadza się do Londyn aby być bliżej swojej pracy, gdzie tworzy szkielet swojej teorii doboru naturalnego, który ma swój kształt w roku 1838, natomiast przez kolejne 15 lat jest tylko zajęciem pobocznym dla Darwina, który zajęty jest sprawozdaniami z wyprawy HMS Beagle. W maju 1839 r. opublikowano jego dziennik i komentarze, które stanowiły III tom relacji z podróży Beagle. Te notatki zyskały taką popularność, że jeszcze w tym samym roku wydano je jako osobną publikację.

W czerwcu 1842 r powstaje pierwszy szkic ołówkiem, dot. teorii doboru naturalnego. 11 stycznia 1844r wspomina o swojej teorii w liście do jednego z botaników angielskich Josepha Hookera. Do lipca tego roku rozbudował swój szkic w 230 stronicowy esej. W listopadzie ukazała się książka Chalmersa, który w nieudolny, jak uważał Darwin sposób próbował przedstawić dobór naturalny. Jednak zmusiła go ona do rewizji swoich argumentów.

Pracę Darwina nad teorią doboru naturalnego trwały 1858r. 1 lipca wygłosił on wykład w Towarzystwie Linneuszowym w Londynie, gdzie zaprezentował swoją teorię. Jednak nie spotkała się ona z pozytywnym odzewem ze strony naukowców. Jednak kiedy trafiła do księgarni w największym dziele Darwina „O powstaniu gatunków” spotkała się z taką popularnością, że cały nakład został natychmiast wyprzedany. Sama książka cieszyła się międzynarodowym zainteresowaniem. Sam Darwin ze względu na swoje problemy zdrowotne nie mógł uczestniczyć w debatach publicznych ale wykazywał zainteresowanie reakcją świata na jego odkrycia. Darwinizm stał się ruchem, który zbierał w sobie różne teorie ewolucyjne i do dziś jest wykładany jako jedna z teorii dot. powstania człowieka(obok kreacjonizmu).

Charles Darwin zmarł 19 kwietnia 1882r w Downe. Po jego śmierci jako jednemu z pięciu Brytyjczyków w XIX, którzy nie należą do rodziny królewskiej wyprawionu mu pogrzeb państwowy. Spoczął w Opactwie Westminsterskim obok Johna Herschela i Isaaca Newtona.

 

Thomas Edison

Thomas Alva Edison przyszedł na świat 11 lutego 1847r w Milan w stanie Ohio. Jego ojciec był przedsiębiorcą. Gdy miał 7 lat wraz z rodziną przeniósł się do Port Huron nad jeziorem Huron. Do szkoły zaczął uczęszczać po ukończeniu 8 roku życia. Wolał sam poszerzać swoją wiedzę niż zapamiętywać frazy swoich nauczycieli, przez co uważany był za najgorszego ucznia w klasie. W pewnym momencie uczęszczał nieregularnie do kilku szkół a uczył się sam w domu czytając książki. Efektem tego było jego własne „laboratorium“ w pokoju, gdzie przeprowadzał różne eksperymenty (głównie z fizyki).

W wieku lat 10 samodzielnie uruchomił telegraf na lokalnej stacji kolejowej, stając się „expertem“ w tej dziedzinie. W tym samym roku wyleciał za zbyt częste, zdaniem jego nauczycieli zadawanie pytań i nie odrabianie prac domowych z miejscowej szkoły podstawowej. Odtąd jego edukacją zajął się ojciec, który zabierał Thomasa na trasy objazdowe po USA i Kanadzie.

W wieku lat 12 zaczął przy pomocy ojca swoją pierwszą pracę jako sprzedawca gazet w pociągu relacji Port Huron- Detroit. Aby zwiększyć zarobek poza prasą sprzedawał też napoje chłodzące i słodycze. Wolny czas spędzał w bezpłatnej bibliotece w Detroit. Miał swoje miejsce w wagonie bagażowym gdzie również eksperymentował. Po jednym z nieudanych eksperymentów, kiedy wywołał pożar, wyrzucono jego przyrządy z pociągu. W 1861 roku wybuchła wojna secesyjna. Doniesienia z frontu były opisywane w gazetach, co przyczyniło się do wzrostu zarobków Edisona.

W wieku 15 lat brał udział w wypadku kolejowym w którym częściowo stracił słuch. Przestał wtedy jeździć z ojcem po kraju i zajął się stworzeniem swojego laboratorium do eksperymentów. Wyposażył je w telegraf, dzięki któremu mógł przesyłać ich wyniki. Mając lat 16 był już jednym z najbardziej znanych specjalistów od telegrafu w Stanach Zjednoczonych.

Usamodzielnia się w wieku 21 lat i przenosi do Bostonu, gdzie pracuje w Towarzystwie Telegraficznym Western Union. Uzyskał tam też wszystkie potrzebne rzeczy do swoich doświadczeń i wraz z innymi wynalazcami zakłada nieformalny klub. Projektuje dla miejscowej giełdy i gazety Boston Daily Telegraph urządzenie, które na podstawie telegrafu samo drukowało aktualne kursy akcji. Ten pomysł okazał się sukcesem, a sam Edison sprzedając swoje urządzenie dla Giełdy w Bostonie i Nowym Jorku zarobił astronomiczną kwotę 40 tys. USD. Za te pieniądze powstała pierwsza w świecie fabryka wynalazków – Menlo Park, czyli kolejne laboratorium Edisona. Po dwóch latach zatrudniało ono już sześćdziesięciu pracowników. W 1879 r. opatentował swój najbardziej znany wynalazek – czyli żarówkę elektryczą.

W 1886 roku wraz z finansistą J.P. Morganem i rodziną Vanderbiltów zakłada przedsiębiorstwo Edison Electric Lights Company, które w 1911 roku wraz z kilkoma innymi przedsiębiorstwami tworzy spółkę kapitałową General Electric. Ta firma stworzy pierwszą elektrownie i pierwszy elektroniczny system oświetlenia miejskiego. Tworzy też drugie laboratorium w West Orange w New Jersey. Obecnie jest tam muzeum. Oba laboratoria zarejestrowały w sumie ok. 1000 patentów w Amerykańskim Urzędzie Patentowym. Od 1927 roku do momentu swojej śmierci 18 października 1931r był również członkiem Narodowej Akademii Nauk w Waszyngtonie. Do dziś pozostaje jednak jednym z największych wynalazców w historii.

 

Henry Ford

Amerykański przemysłowiec i inżynier urodzony 30 lipca 1863 r w Dearborn. Jako syn pochodzącego z hrabstwa Cork w Irlandii Wiliama Forda i Mery Ford (z domu Litogot), której przodkowie pochodzili z Belgii.

Od najmłodszych lat interesował się techniką. W wieku lat 15 wyrobił sobie renomę jako lokalny zegarmistrz- naprawiał zegarki pośród przyjaciół i znajomych. Matka Forda zmarła w 1876 r a jej śmierć znacznie wpłynęła na młodego Forda.

W 1879 roku Henry opuszcza dom rodzinny aby pracować jako pomocnik mechanika w dwóch fabrykach w Detroit(F. Fowler and Bros. i Detroit Dry Co.). W 1882 roku wraca na farmę rodzinną, gdzie uczył się obsługi silnika Westingtona. Później znajdował zatrudnienie przy konserwacji tych silników. W tym okresie studiował też Rachunkowość w Goldsmith, Bryant &Sutton Business Collage w Detroit.

W 1891 r został zatrudniony jako Inżynier w Edison Illuminating Company. Po swoim awansie na głównego Inżyniera dwa lata później miał sporo czasu i dość pieniędzy aby zająć się swoimi własnymi doświadczeniami nad silnikami spalinowymi. Te zaowocowały stworzeniem w 1896r. Forda Quadricicle , którego następnie Ford chciał udoskonalić. W tym samym roku został przedstawiony włodarzom firmy Edisona i samemu Thomasowi Edisonowi. Edison zachęcił Forda do dalszych eksperymentów automobilistycznych. W ten sposób wspierany przez lokalnego dystrybutora drewna Williama Murphy’ego w 1898 rezygnuje z posady w firmie Edisona i 5 sierpnia 1899r zakłada Detroit Motor Company.

Na początku automobile produkowane przez firmę Forda były droższe i niższej jakości niż chciał tego ich twórca. Ostatecznie firma upadła i została rozwiązana w styczniu 1901r.

W Listopadzie Ford współzałożył m. in. z Murphy ’m Henry Ford Company. Jednak po sprowadzeniu Henry’ego Lelanda jako konsultanta Ford opuścił firmę, która została przebrandowiona na Cadillac Motor Company.

Wtedy Ford zawiązuje współpracę z przedsiębiorcą handlującym węglem Aleksandrem Malcomson. Tworzą spółkę Ford & Malcomson Ltd. Mającą tworzyć samochody. Obaj wynajęli fabrykę i zaopatrywali się w Sklepie z częściami braci Dodge. Wobec trudności ze spłaceniem należności wobec braci(Interes kręcił się wolniej niż myśleli) zaproponowali im udziały w swojej nowej firmie. Tak powstało Ford Motor Company.

Przełomowym momentem było wprowadzenie przez firmę Modelu T. Miało to miejsce w 1908r. Ford aby ograniczyć koszty postanowił produkować jeden model pojazdu(właśnie Forda T) i udostępnić go tylko i wyłącznie w jednym kolorze (czarnym). Celem usprawnienia produkcji wprowadził natomiast w swoich zakładach opatentowaną przez siebie ruchomą taśmę produkcyjną i trójzmianowy system pracy. Popularność modelu T była tak wielka, że w pewnym momencie był on co drugim kupionym samochodem w Stanach Zjednoczonych. Sam Ford na początku osobiście sprawdzał każdy egzemplarz, co kwitował swoim podpisem.

Ford założył też fabrykę ciężarówek w Kolonii w Niemczech (I fabryka w Niemczech z zagranicznym kapitałem). Jednak po dojściu Hitlera do władzy została ona znacjonalizowana. Już po wojnie Ford zażądał od rządu USA odszkodowania za jej zbombardowanie. Otrzymał rekompensatę w wysokości 10 mln USD.

Pomimo, że nie posiadał de facto wykształcenia technicznego to często sam nadzorował pracę inżynierów, którzy niejednokrotnie działali w myśl jego wytycznych. Był fundatorem Ford Fundation oraz wolnomularzem.

Zmarł 7 kwietnia 1947r w Detroit w stanie Michigan.

 

Maria Curie- Skłodowska

Źródło: http://wiadomosci.dziennik.pl

Chyba najbardziej znana z polskich uczonych. Urodziła się 7 listopada 1867r w Warszawie. Była piątym i ostatnim dzieckiem znanych warszawskich nauczycieli. Jej rodzice wywodzili się z drobnej szlachty – ojciec miał prawo do posługiwania się herbem Dołęga matka natomiast pochodziła z rodziny posługującej się herbem Topór, czyli jednym z najstarszych herbów szlacheckich w Polsce.

Gdy miała 9 lat zmarła jej najstarsza siostra Zofia. W wieku lat 10 rozpoczęła naukę w pensji dla dziewcząt, którą wcześniej prowadziła jej matka. Rok później na gruźlicę umiera matka uczonej. Maria następnie kształci się w III Żeńskim Gimnazjum Rządowym , które kończy w 1883 roku ze złotym medalem. Po zakończeniu edukacji na rok wyjeżdża do rodziny ojca. Następnie po powrocie do Warszawy udziela korepetycji z matematyki, fizyki i języków obcych(rosyjski, niemiecki, angielski i francuski). Pomimo zakazu kształcenia kobiet na wyższych uczelniach razem z siostrami jest uczestniczką tzw. „Uniwersytetu Latającego”. Zawarła z siostrą umowę, w myśl której obie mają wyjechać na studia do Paryża. Najpierw studiować ma starsza z nich. Młodsza ma zapewnić jej utrzymanie w zamian za co po przyjeździe do Paryża będzie utrzymywana przez starszą. Tak się też stało. Maria podjęła pracę guwernantki najpierw dla rodziny prawniczej w Krakowie, następnie dla córek rodziny Żorawskich w ich majątku w Szczukach. Tam też przeżyła pierwszy zawód miłosny. W 1889 roku wraca do Warszawy, gdzie uzupełnia wiedzę z fizyki i chemii. Pomagał jej między innym jej cioteczny brat Józef Boguski, który był asystentem Dymitria Mendelejewa – tego od tablicy pierwiastków. W 1891 r. zgodnie z umową wyjeżdża do Paryża.

W listopadzie tego roku rozpoczyna studia na Sorbonie w przedmiotach matematyka i fizyka. Naukę dzieli z grą w amatorskim teatrze. Podczas jednego z przedstawień poznaję i zaprzyjaźnia się z Ignacym Janem Paderewskim. W lipcu 1893 r kończy licencjat z fizyki z pierwszą lokatą na roku, rok później z drugą lokatą matematykę.

Po studiach otrzymuje stypendium naukowe na badania związane z magnetycznymi właściwościami różnych rodzajów stali. W tym samym czasie poznaje swojego przyszłego męża Pierre’a Curie.

W świetle odkryć Henri’ ego Becquerela, związanych z promieniowaniem pierwiastków w 1897r rozpoczyna badania nad promieniami Becquerela(jako praca doktorska). W trakcie badań dołączył do niej Pierre. Razem rozwinęli i poprawili koncepcję promieniowania Becquerela. Uzyskali w ten sposób również dowód na istnienie nowego pierwiastka promieniotwórczego. W wyniku przemian chemicznych otrzymali go i ogłosili jego odkrycie 18 lipca 1898r. Tak odkryto Polon. Kolejny pierwiastek Rad odkryli 26 grudnia 1898 r wraz z Gustawem Bémontem. W 1903 r. Państwo Curie otrzymali wraz z Becquerelem Nagrodę Nobla z dziedziny fizyki.

19 kwietnia 1906r. umiera Pierre Curie(potrącony przez powóz). Maria otrzymała w tym samym roku katedrę z fizyki(została pierwszą kobietą profesorem na Sorbonie). Pomimo wielkich osiągnięć nie przyjęto jej do Francuskiej Akademii Nauk(zgłosiła akces w 1911r). 7 kwietnia 1911r została pierwszą podwójną laureatką Nagrody Nobla i pierwszą kobietą wyróżnioną w dziedzinie Chemii.

W 1914 roku powstał, po przekonaniu przez Curie rządu francuskiego Instytut Radowy (Dzisiejszy Instytut Curie). Jest on kuźnią noblistów (wyszli z niego 4 laureaci tej nagrody) w dziedzinach nauk ścisłych. Podczas I Wojny Światowej nie mogąc służyć ojczyźnie służyła Francji – Zorganizowała specjalne samochody z aparaturą Rentgenowską. Szkoliła wraz z córką radiologów.

Po wojnie dwukrotnie była w Stanach Zjednoczonych, gdzie zbierała pieniądze na badania i rad dla Instytutów Radowych (m.in. w Warszawie). Pod koniec lat 20 XX.w stan zdrowia Marii Curie zaczął się pogarszać – zaczęła tracić słuch i wzrok. Apogeum złego samopoczucia nastąpiło w roku 1934. Curie wyjeżdża wtedy na polecenie lekarzy(podejrzenia grypy i zapalenia płuc) do sanatorium w Passy. Tam też stwierdzono u Marii złośliwą anemię i chorobę popromienną. Tam też 4 lipca 1934r zmarła.

 

To tyle jeśli chodzi o tę piątkę. Mam nadzieję, że nie zanudziłem ale starałem się przekazać też to co najważniejsze. Do zobaczenia przy następnej części cyklu. :)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.